Morskie Oko i Popradzki Staw 1964. Część II.

Wpis opublikowany przez Jerzy L. Głowacki 10 Marca 2020

1 963 wyświetleń

Morskie Oko i Popradzki Staw. Część II.

Zjawia się wreszcie warszawska ekipa, Ewa, Darek i Andrzej. Darek i Andrzej byli ze mną rok temu na Mięguszu, Ewa ze znakowanych szlaków nie schodziła. Mam następujący plan: Mnich i Mięgusz na początek jako przygotowanie na Słowację. Mnich pozwoli im oswoić się z ekspozycją i trudnościami, na MSW pójdziemy najkrótszą drogą z Bańdziocha przez Siodełko w Filarze i Zachodem Janczewskiego na zachodnią grań. Będzie tam wszystko: ekspozycja, trawki, szuter, kruszyzna i lita skała – to się nam po południowej stronie grani przyda. Jak się okaże, że kondycyjnie są wystarczająco dobrzy to zejdziemy Drogą po Głazach wchodząc przy okazji na Pośredniego Mięgusza. Na Mnichu będę musiał ich asekurować, na Pośrednim prawdopodobnie też. I w tym jest szkopuł.

W dawnych, już dziś zamierzchłych dla wspinającej się młodzieży czasach tylko nieliczni z nas szczęśliwcy mogli się znaleźć w Chamonix. I jak bajki o żelaznym wilku słuchaliśmy ich opowieści, jak tam można było ot tak po prostu wejść do sklepu i poprosić o skompletowanie sprzętu na taką, a taką drogę na jednej ze ścian masywu Mont Blanc. Jedynym sprzętem wspinaczkowym, jaki mi się udało kupić w Łodzi w tamtym okresie czasu była lina asekuracyjna o długości 35 metrów mająca 14 do 15 mm średnicy upleciona z sizalu w Bielskich Zakładach Lin i Pasów. Wytrzymałość statyczna, owszem, spora, lina była szorstka o intrygującym, charakterystycznym zapachu. Gorzej, ba, zgoła tragicznie przedstawiała się jej zdolność do absorbowania energii upadku. W 1963 roku kupiłem za grosze w księgarni obcojęzycznej w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie wydaną w formie książkowej pracę kandydacką, czyli doktorską, niejakiej pani, a właściwie towarzyszki Kazakowej pod frapującym tytułem Tiechnika strachowki w gorach. Strachowka po rosyjsku oznacza asekurację, a asekuracja liną sizalową powinna się kojarzyć z odpowiednią dozą strachu, co fonetycznie się zgadzało. Powód banalnie prosty – sama lina wykonana z włókien pochodzenia roślinnego jest zdolna do zaabsorbowania paru procent energii upadku w przypadku współczynnika odpadnięcia równego 2, całą resztę, ponad 90 %, musi pochłonąć praca tarcia, a do tego konieczne jest wypuszczanie liny ze stanowiska asekuracyjnego w sposób płynny w odpowiednim tempie. Zaciśniesz mocniej dłonie na linie i lina pęka. Tak według Józefa Oppenheima zginął Mieczysław Świerz na zachodniej Kościelca. Studiowałem już wówczas fizykę i przedstawione w tej książce tabele i wykresy nie pozostawiały cienia wątpliwości. Dla niezorientowanych: współczynnikiem odpadnięcia nazywamy stosunek długości swobodnego lotu do czynnej długości liny. Współczesna, pojedyncza lina powinna wytrzymać minimum pięć szarpnięć przy współczynniku odpadnięcia 1.77 .

Sizal miał paskudny zwyczaj pętlenia się, zwłaszcza po nasiąknięciu wodą. Przed pierwszym użyciem należało go odpowiednio spreparować, co tez uczyniłem na strychu pewnej starej góralskiej chałupy u zaprzyjaźnionej rodziny Walczaków. Receptę zaczerpnąłem z podręcznika „Taternictwo. Krótki zarys” Dobrowolskiego i Nowickiego, wydanego przez Wydawnictwo „Sport i turystyka” w 1957 roku.

Odnośnie teorii – pierwszym polskim podręcznikiem taternictwa były „Zasady Taternictwa” Klemensiewicza, wydane we Lwowie w roku 1913.

Zygmunt Klemensiewicz (1886 – 1963)

Studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Tu drobna uwaga dla co młodszych czytelników Kroniki. Na tak nazwanym wydziale można było studiować matematykę, fizykę i chemię, do dziś każdy z fizyków (i nie tylko) pisząc publikację w języku angielskim umieszcza przed swoim nazwiskiem literki PhD (Filozofii Doktor), o ile posiada stopień doktora. Zygmunt Klemensiewicz obronił w 1908 roku na tymże uniwersytecie doktorat na podstawie pracy zatytułowanej Chlorek antymonowy jako czynnik jonizujący, promotorem tej pracy był profesor Stanisław Tołłoczko. Żeby było zabawniej, podczas pierwszego roku studiów (1963-64) korzystałem z podręcznika chemii autorstwa Stanisława Tołłoczki, oczywiście było to któreś z rzędu wydanie, poprawione i uzupełnione. Klemiensiewicz prowadził badania nad przewodnictwem elektrycznym w gazach, habilitował się w roku 1912. W latach 1913-14 był stypendystą fundacji Carnegie – Curie i pracował w Instytucie Radowym w Paryżu u Marii Curie – Skłodowskiej, a następnie w Instytucie Pasteura. W latach 1920-40 był profesorem chemii fizycznej i elektroniki na Politechnice Lwowskiej. W czasie II wojny światowej przez Kazachstan, Iran i Egipt przedostał się do Anglii, gdzie zorganizował Politechnikę Polską, która miała pięć wydziałów i około tysiąca studentów.

Po powrocie do kraju w roku 1956 zorganizował na Politechnice Śląskiej w Gliwicach Katedrę Fizyki Jądrowej i specjalność studiów energetyka jądrowa.

W świecie nauki od lat dość popularną, acz nie do końca skuteczną oceną wkładu naukowego w daną dyscyplinę jest metoda zliczania liczby cytowań danego autora w renomowanych czasopismach naukowych. Historię taternictwa można podzielić z grubsza na dwa okresy: klasyczny, kiedy obowiązywała zamknięta, sześciostopniowa skala trudności i modernistyczny vel sportowy, kiedy tę skalę otworzono od góry dodając następne stopnie. Granicą obu tych okresów stała się epoka nazwana w Alpach sesto grado superiore czyli skrajnie trudno górna granica (VI+). Przewodnik Paryskiego należy bardziej do tej pierwszego okresu. Tom 25 Tatr Wysokich to skorowidz nazwisk – łatwo policzyć na ilu stronach i w ilu tomikach pojawia się przy opisach dróg wspinaczkowych nazwisko takiego czy innego taternika.

Według takiej oceny największy wkład w historię taternictwa wniósł Gyula Komarnicki: 244 strony w 23 tomikach. Na dziewiątej pozycji jest Klimek Bachleda, 180 stron w 22 tomikach, dziesiąty jest Zygmunt Klemensiewicz, odpowiednio 164 i 22, trzynasty Roman Kordys 149 i 23. Dorobek Mariusza Zaruskiego opisany jest na 82 stronach w 13 tomikach, Józefa Lesieckiego na 75 stronach w 10 tomikach, Aleksandra Znamięckiego na 48 stronach w 15 tomikach.

Pierwszą polską monografią na temat lin były „Liny alpinistyczne” Alka Lwowa (Wrocław 1992) napisana na podstawie jego pracy magisterskiej z Politechniki Wrocławskiej.

Cdn. Mnich 1964.